Chúng ta thường nói về "văn hóa doanh nghiệp", nhưng tại sao cụm từ này nghe có vẻ... sáo rỗng đến vậy?
Phải chăng vì chúng ta đã quen nhìn thấy nó trên những tấm áp phích bóng bẩy trong thang máy, với những khẩu hiệu "Chính trực", "Đồng đội", "Sáng tạo" mà không ai thực sự tin? Chúng ta cảm thấy mệt mỏi với những nỗ lực "xây dựng" văn hóa như thể nó là một cỗ máy.
Chúng ta đang đứng ở một giao lộ của lịch sử. Một thời điểm mà mọi nền tảng dường như đang rung chuyển.
Một mặt, chúng ta nắm trong tay những "bộ công cụ" (toolkit) quản trị tinh xảo của phương Tây. Chúng ta có "Hệ Điều Hành" (Operating System) cho doanh nghiệp, với những "phương pháp thực tiễn" (practices) về tuyển dụng, đào tạo, và quản lý hiệu suất. Đó là một cỗ máy logic, hiệu quả, được thiết kế để chinh phục mục tiêu.
Mặt khác, sâu thẳm trong huyết quản phương Đông, chúng ta khao khát một "Linh Hồn" (Soul). Chúng ta tìm kiếm "chiều sâu văn hóa", một "khát vọng vươn mình" của cả dân tộc. Chúng ta muốn có "tính nhân bản", muốn xây dựng một "đội ngũ đồng chí", chứ không chỉ là một đội ngũ nhân viên.
Chúng ta đã loay hoay quá lâu trong bi kịch của sự lựa chọn. Một "Hệ Điều Hành" thiếu "Linh Hồn" sẽ trở nên "độc hại" (toxic culture), một cỗ máy lạnh lùng vắt kiệt con người. Nhưng một "Linh Hồn" thiếu "Hệ Điều Hành" – một "khát vọng lớn lao" mà không có "chiến lược khả thi" – thì cũng chỉ là "ảo tưởng", là một ngọn lửa đẹp nhưng không thể sưởi ấm.
Và ngay khi chúng ta còn đang phân vân, một cơn bão thứ ba ập đến. Một cơn bão có khả năng xóa sổ cả hai mô hình nếu chúng đứng im.
Cơn bão đó mang tên: Trí tuệ nhân tạo (AI).
Cơn Bão AI: Khi "Kẻ Hủy Diệt" Lại Là "Người Thầy"
AI không phải là một công cụ mới. Nó là một cuộc cách mạng. Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) trong các báo cáo của mình đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh: một tỷ lệ đáng kể kỹ năng cốt lõi của chúng ta hiện nay sẽ trở nên lỗi thời chỉ trong vòng 5 năm tới.
Đây không phải là một sự thay đổi. Đây là một cuộc "xóa bài làm lại".
Trong cơn bão này, "Hệ Điều Hành" hôm qua sẽ trở thành vật cản của ngày mai. "Linh Hồn" hôm qua, nếu không có công cụ mới, sẽ không thể cất cánh.
Sự trì trệ đồng nghĩa với cái chết.
"Làm Gương": Khi "Tu Thân" Là Con Đường Duy Nhất
Khi cả "Hệ Điều Hành" và "Linh Hồn" đều bị đe dọa, nhà lãnh đạo phải nhìn về đâu?
Câu trả lời, thưa bạn, nằm ở một triết lý vĩnh cửu của phương Đông, một gốc rễ đã nuôi dưỡng văn hóa Trung Hoa và Việt Nam hàng ngàn năm: Tu thân. "Tu thân" là gốc rễ của "Tề gia, Trị quốc, Bình thiên hạ".
Trong thời đại AI, "Tu thân" chính là học tập suốt đời. Một nhà lãnh đạo không thể đòi hỏi tổ chức của mình "vươn mình", nếu chính bản thân họ đang "ngủ quên".
Hơn cả một "Người Học Trưởng" (Chief Learner), nhà lãnh đạo phải là "Ngọn Hải Đăng" của sự học. Họ phải "làm gương" bằng chính hành động của mình, thắp sáng con đường cho cả tổ chức. Ngọn lửa đó phải rực cháy trên cả hai phương diện: mài giũa cái "Trí" và nuôi dưỡng cái "Tâm".
1. Học Cái "Trí" (Hệ Điều Hành) – Mài Sắc "Chân Ga"
Đây là việc học "bộ công cụ" của thời đại mới. Đây là tinh thần Kaizen (Cải tiến liên tục) của người Nhật. Đây là "chân ga" để thúc đẩy tổ chức tiến lên.
Hành động làm gương: Đó là sự minh chứng cho tinh thần 'học, học nữa, học mãi' đích thực. Dù thành tựu ban đầu đã rất rực rỡ, một tấm bằng đại học loại xuất sắc, họ không xem đó là điểm dừng. Họ lập tức nhận ra rằng, trong kỷ nguyên của AI, cuộc chơi đã hoàn toàn thay đổi. Và thế là, thay vì tận hưởng vinh quang, họ lại bắt đầu một chặng đường mới, kiên định trang bị cho mình cả một hệ thống kiến thức chiến lược, từ AI đến Quản trị ...
Tác động: Hành động này không chỉ là học cho bản thân. Đó là một lời tuyên bố: "Tương lai là đây. Tôi đang chinh phục nó, và các bạn cũng vậy." Họ đang "làm gương" cho việc cập nhật "Hệ Điều Hành" của chính mình, biến một "chiến lược khả thi" thành một sứ mệnh truyền cảm hứng.
2. Học Cái "Tâm" (Linh Hồn) – Nắm Chắc "Chân Phanh"
Và đây là nghịch lý vĩ đại nhất của thời đại AI. Khi AI trỗi dậy, các kỹ năng của con người (human skills) lại càng trở nên vô giá.
Các báo cáo của WEF đều khẳng định: Tư duy phân tích, Lãnh đạo và ảnh hưởng xã hội, Đồng cảm và lắng nghe tích cực, Kiên cường và linh hoạt... Đây là những kỹ năng của "Linh Hồn". Đây chính là "tính nhân bản", là "sự tử tế" mà TS. Giản Tư Trung nhấn mạnh.
Hành động làm gương: Đó là hình ảnh của chính nhà lãnh đạo đó. Song song với việc chinh phục AI, họ vẫn dành thời gian để nâng mình lên những nấc thang mới.
Tác động: Việc học Thạc sĩ này không phải để lấy thêm một "công cụ". Đó là để "tu" cái "Tâm". Đó là để học về "chiều sâu văn hóa", để rèn luyện "cảm thức thiện-ác". Đó chính là xây dựng "chân phanh".
Bởi vì AI là một "chân ga" cực kỳ mạnh mẽ. Nếu giao nó cho một người không có "chân phanh" của sự tử tế, họ sẽ dùng nó để "thao túng thị trường". "Sức mạnh của sự tử tế" trở thành người bảo vệ để trí tuệ không trở nên kiêu ngạo, để tài năng không trở nên nguy hiểm.
Tinh Thần "Shokunin": Khi "Trí" Và "Tâm" Hợp Nhất
Trong văn hóa Nhật Bản, có một hình ảnh tuyệt đẹp: người nghệ nhân Shokunin.
Họ dành cả đời để học cái "Trí", mài giũa "bộ công cụ" của mình đến mức hoàn hảo. Nhưng họ không làm điều đó chỉ vì tiền. Họ làm điều đó với một cái "Tâm" phụng sự, vì danh dự, và vì sự hoàn hảo của chính công việc.
Đó là chân dung của nhà lãnh đạo "vươn mình": Một trí tuệ sắc bén như "Hệ Điều Hành" của phương Tây. Một trái tim nhân bản, tử tế như "Linh Hồn" của phương Đông.
Một nhà lãnh đạo vừa có chứng chỉ AI, vừa có chiều sâu của sự học, truyền cảm hứng, chính là một "Shokunin" của thời đại mới.
Văn hóa doanh nghiệp, suy cho cùng, chính là cái bóng của nhà lãnh đạo. Đừng cố gắng "xây" văn hóa. Hãy "trở thành" văn hóa.
Bởi lẽ, khát vọng "vươn mình" của một tổ chức, hay của cả một dân tộc, không thể được dẫn dắt bởi những người đã ngừng học.
Nhận xét
Đăng nhận xét